Sroka, sroka pospolita, sroka zwyczajna (Pica pica) - gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny krukowatych (Corvidae).
Występowanie
Sroka zamieszkuje całą Europę (oprócz obszarów wysokogórskich, niektórych wysp na Morzu Śródziemnym i Islandii), większość Azji (z wyjątkiem terenów wysuniętych najdalej na północ i południe oraz pustyń) i północno-zachodnią część Afryki. Poza tym występuje na Kamczatce w Rosji i w zachodniej części Ameryki Północnej.
W Polsce szeroko rozpowszechniony, jeden z najlepiej znanych ptaków, częsty ptak lęgowy na nizinach. Najbardziej powszechna na Ziemi Lubuskiej i w środkowej części Małopolski. Najrzadziej spotykana na Mazurach - tu mała liczebność srok związana jest z dużą lesistością obszarów. W górach na południu Polski sroka dolatuje do wysokości 800 m n.p.m., ale populacje srok częstsze są jedynie w Karpatach. Najwięcej srok jest w śródmieściach i okolicach miast, gdzie czują się bezpiecznie - w Warszawie w 2010r naliczono 3500 par lęgowych (to siódmy pod względem liczebności ptak lęgowy w stolicy).
Przystosowanie do nowego otoczenia
Sroka pierwotnie zamieszkiwała tylko nadrzeczne zarośla, szczególnie kolczaste zakrzewienia głogu, obrzeża lasów i bardzo małe, młode drzewostany z domieszką olchy, wierzby, osiki i brzozy. Obecnie występuje często również w krajobrazie rolniczym; na polach i łąkach z kępami drzew i krzewów, w sadach i ogrodach niedaleko osiedli ludzkich, w parkach, na wsiach i w niektórych dzielnicach miast i zadrzewieniach w dolinach rzek. Coraz częściej spotykana również w dużych miastach. Sroka szuka zatem miejsc, gdzie znajdzie wystarczającą liczbę kryjówek, ale i nisko porośniętych albo całkowicie pozbawionych wyższych roślin obszarów, w tym o stepowym charakterze. Sroce nie przeszkadza bezpośrednia obecność ludzi, toteż można ją zobaczyć na mało zadrzewionych ulicach w śródmieściach miast. Sroka unika natomiast zwartych lasów, rozległych otwartych terenów bez krzewów i drzew oraz dużych wzniesień.
Stado srok przepędza wronę siwą
Przyczyny nadmiernego wzrostu populacji
Wiadomo, że sroka jest ptakiem o niezwykłym wręcz potencjale możliwości przystosowawczych do różnych warunków.
- Bardzo łatwe przystosowanie się gatunku do nowego środowiska, jakim stały się miasta i wsie z obszarami zadrzewień i krzewów. W miastach w Polsce sroka zaczęła się pojawiać w latach 70. XX wieku (wcześniej omijała ludzkie osiedla). Na początku gniazdowała tylko na niedostępnych i dużych drzewach. Stopniowo, gdy nisza ta ulegała wysycaniu, zaczęła swoje lęgi wyprowadzać także w niskich zakrzaczeniach. Proces zasiedlania miast przez srokę postępował od zachodu Polski i kierował się ku wschodowi kraju.
- Wszystkożerność - skład pożywienia sroki jest bardzo urozmaicony: od owadów i ich larw (szczególnie lubi chrząszcze), pająków, robaków, dżdżownic, jaszczurek, żab i innych płazów, ślimaków i myszy, po ziarno zbóż, nasiona chwastów, różne jagody i owoce, jaja i pisklęta ptaków (plądruje gniazda innych ptaków śpiewających i łownych), a nawet małe kurczaki, kuropatwy i młode zające. Na wsiach sięga także po odpadki, resztki z kompostowników, w miastach plądruje kontenery i kosze na śmieci.
- Spadek populacji jastrzębia i puchacza na terenach z coraz mniejszą liczbą drzew; jako regulatorów populacji sroki. Z kotem sroki nauczyły się dobrze sobie radzić, przeganiają go całym stadem a słabsze i młode osobniki bywają zadziobane.
- Budują dobrze zabezpieczone i zamaskowanego gniazda, umieszczone przeważnie dość wysoko w wierzchołku, koronie drzewa. Albo też w środku wyższego krzewu, np. kolczastej tarniny, krzaczastych zaroślach; najlepiej w dość odludnym miejscu.
- Do 7 jaj w jednym lęgu, zwykle 6. Sroki wyjątkowo odważnie bronią swojego gniazda.
- Od lat 20. XX wieku liczebność srok w Polsce rośnie. W samej Warszawie naliczono 3500 par lęgowych (dane z 2010r).
- W Łodzi 50 lat temu w ogóle nie było srok, a w 2008r w naliczono już ponad 3 tys. par lęgowych (w latach 2003 - 2008 ich liczba wzrosła o 10 proc) mówi Dr Tomasz Janiszewski z Sekcji Ornitologicznej działającej na Uniwersytecie Łódzkim.
- Brak możliwości odstrzału sroki w terenie miejskim z broni palnej oraz nie dopuszczalne jeszcze strzelanie z broni pneumatycznej.
- Brak materialnych zachęt do odstrzału dla myśliwych. Do tego rosnąca cena amunicji wraz z brakiem możliwości pozyskania mięsa, futra lub trofeum.
W jaki sposób nadmiar srok niszczy ekosystem lub zaburza w nim równowagę
- Dlaczego sroka jest groźnym drapieżnikiem? Jastrząb lub krogulec poluje na osobniki słabsze, ranne, chore lub niedołężne, co jest zrozumiałe, gdyż taka ofiara jest łatwiejszą zdobyczą niż osobnik silny i zdrowy. Tym samym łowcy odgrywają korzystną rolę w ekosystemie pozwalając przetrwać i rozmnażać się osobnikom zdrowym i silnym genetycznie. Natomiast sroka reprezentuje nieco odmienny typ drapieżnika, gdyż wybierając pisklęta z gniazd powoduje likwidację całego lęgu, czyli również osobników, które w przyszłości mogłyby zasilić zdrową populację własnego gatunku.
- Sroka jest drapieżnikiem dość groźnym. Wybiera jaja i pisklęta z gniazd pokrzewek, zięb, szczygłów, dzwońców, trznadli, zaganiaczy i wielu innych. W zasadzie żadne odkryte gniazdo drobnego gatunku ptaka nie jest bezpieczne na terenie patrolowanym przez sroki.
- Obecnie nadmierna liczebność srok ma wpływ na wymieranie na wsiach populacji kuropatwy i zająca, które są przez nie zabijane (zwłaszcza osobniki młode).
- W miastach ma wpływ na ginięcie populacji np. wróbla i mazurka. Potrafi wyrwać młode ze szczeliny z gniazdem. Podobnie pisklęta jeżyka itp.
- Sroka sprawnie chwyta nawet te młode ptaki, które już zaczynają naukę fruwania.
- Sroki podpatrują wiewiórki, które gromadzą zapasy na zimę i zapamiętują miejsca ich zakopania, a później same z nich korzystają.
- Nie trzeba żadnych szczegółowych badań, aby przewidzieć, że np. 10 par srok na danym obszarze dokona poważniejszego spustoszenia w ptasich lęgach niż 5 par. Ponadto znaczny przyrost liczebności sroki na danej jednostce powierzchni powoduje wypieranie niektórych gatunków ptaków z takiego obszaru.
Po spadku liczebności ptaków i drobnych ssaków np. jastrzębie wychowują tylko jedno młode w roku, natomiast sroka przerzuca się tylko na inny typ pokarmu gdyż jest wszystkożerna (nie następuje naturalna redukcja populacji).
Sroka porywająca jajo, zabijająca pisklę kosa i wyciągająca pisklę łabędzia niemego z jaja:
Sroka rozdziobuje żyjącego jeszcze ptaka:
[youtube]http://www.youtube.com/watch?v=VW9_AxIwlQo&feature=player_embedded[/youtube]
Sroka zabija i porywa drozda śpiewaka:
[youtube]http://www.youtube.com/watch?v=7hn_GeD9nm8&feature=player_embedded[/youtube]
Sroka dopadła małego ptaka śpiewającego i oskubuje go żywcem:
[youtube]http://www.youtube.com/watch?v=tXLTd0SUDHQ[/youtube]
Zagrożenia dla człowieka, zwierząt gospodarskich i domowych, gospodarcze, itp
- Sroka ma słabość do błyskotek, kiedy tylko coś migocącego wpadnie jej w oko, wystarczy chwila nieuwagi, by przedmiot zmienił właściciela. Mogą to być drogocenne przedmioty biżuterii np. obrączki, pierścionki itp. które może zanieść do gniazda lub porzucić w innym miejscu jeżeli nie przypadną jej do gustu.
- Porywają i zjadają zwierzęta domowe i gospodarcze: papugi, kanarki, króliki, kurczaki, gołębie itp. Zdarzają się przypadki wydziobania oczu młodym kotom i psom jako metoda na unieruchomienie zwierzęcia przed ostatecznym rozdziobaniem.
- Wraz ze wzrostem liczebności srok w miastach i terenach zabudowywanych postępuje spadek liczby drobnych ptaków śpiewających urozmaicających odgłosy miasta śpiewaniem i wyłapujących wiele drobnych, natrętnych owadów. Nie słychać już śpiewu kosów, drozdów śpiewaków, zięb, słowików albo rudzików tylko skrzeczenie srok.
- W temacie niszczenia piskląt drobiu domowego sroki nie mają sobie równych. Potrafią działać zespołowo, jedna odciąga uwagę kwoki, druga zaś porywa kurczęta.
- Sroka rzadko choruje na wściekliznę, ale pożywiając się także padliną może roznosić inne choroby zakaźne np.: ptasia grypa, chlamydioza, ospa ptasia.
Stado srok przegania kota. Sroka próbuje odebrać zdobycz (małego ptaka) nawet samicy krogulca a na trzecim zdjęciu wyrwać kawałek gołębia:
Błędnie porzucony regularny odstrzał
Obecnie sroka w Polsce nie należy już do zwierząt łownych, jest pod ochroną i tylko minister środowiska albo wojewoda może wydawać zgody na odstrzał, co doprowadziło do obecnej tragicznej sytuacji. W owych, nie tak odległych czasach, każdy myśliwy, dostawał od koła łowieckiego - 2 naboje za każdą nóżkę sroki, wrony lub kruka, a na polach można było znaleźć jajka kurze, zatrute fosforkiem cynku, lub strychniną.
Polowanie na sroki, to jedno z najtrudniejszych polowań, przeciwnik sprytny, ostrożny i przebiegły. Potrafi rozróżnić czy akurat człowiek poruszający się posiada z sobą broń czy też idzie bezbronny. Świetnie zauważają różnicę w zachowaniu i wyglądzie ludzi utrzymując bezpieczną odległość od tych uzbrojonych. Żeby odstrzelić kilka ustawowych srok imano się wszelkich sposobów, od strzelania na gniazdach, poprzez zasiadki po podjeżdżanie samochodami, furmankami i czym kto mógł.
Jak rozwiązano problem nadmiernie rozmnażających się srok w Wielkiej Brytanii:
Ekolodzy z wykształcenia (nie mylić z samozwańczymi), myśliwi i ornitolodzy w tym także brytyjscy, zauważyli silny wzrost populacji sroki i jej wpływ na degradację środowiska po względem różnorodności. Tą równowagę zachwiał pośrednio człowiek i to on jest opowiedziany za postępujący wzrost liczebności szkodnika oraz powinien podjąć działania naprawcze. W Wielkiej Brytanii zezwolono na odstrzał srok za pomocą wiatrówek i wielu farmerów strzela samodzielnie lub zaprasza Pest Controlerów na farmy w celu redukcji nadmiernie rozrastających się stad drapieżnika.
Ponieważ jest to inteligentny ptak krukowaty, którego zwykle trudno jest podejść poluje się najczęściej z zasiadki. Ciemne zarośla w połączeniu z kamuflażem albo zacienione pomieszczenia gospodarcze są często wykorzystywane. Kaliber 5,5 mm i większe wraz z energią zbliżoną do limitowych w UK 16,3 J wystarczają zwykle do humanitarnego i szybkiego odstrzału z rozsądnej odległości.
Klipy z Brytyjskich polowań na sroki:
magpie airgun ,
magpie hunting
Materiały źródłowe (książki, czasopisma, strony internetowe)
pl.wikipedia.org/wiki/Sroka_zwyczajna
Sekcja Ornitologiczna Uniwersytetu Łódzkiego
mp.umk.pl/?p=173
Marcin Karetta: Atlas ptaków. Pascal, 2010.
polowaczka.com/archiw/polowaczka10/4strona/4strona.html
wiadomosci24.pl/artykul/sroki_wygryzly_wroble_z_miasta_54921.html
pzlow.pl
youtube.com